Gwarek

Gwarek - pełnoprawny członek gwarectwa posiadający jeden kuks (zob. fundusz wolnych kuksów), a zatem uprawniony do wnoszenia gwaru na zebraniu; gwarek i gwarectwo pochodzą od słowa gwarzyć - "Gwar stać się ma" (zob. Ordunek Górny z 1528 roku). Także: gwarek (niem. Gewerk, cech, bractwo, związek) - ziemia uważana pierwotnie za wyłączną własność panujących w dobie piastowskiej, przeszła w znacznej części w posiadanie rycerstwa i duchowieństwa, jednak kopaliny stanowiły nadal królewszczyznę i tylko monarsze przysługiwało prawo upoważnienia poddanych do ich eksploatacji za pobieraniem dziesięciny w wydobytych kruszcach lub opłaty, zwanej olborą (zob.). Przemysłowcy pochodzili z różnych stanów: ze szlachty, mieszczaństwa, chłopstwa, a także z kraju i zza granicy. Zwano ich gwarkami, a spółki, czyli towarzystwa, które zawiązywali, gwarectwami. Właściwych gwarków (łac. cultores montium) odróżniano od górników (łac. montanistae) i robotników (łac. laboratores), byli wyjęci spod sądów zwyczajowych, mieli własny sąd żupniczy, złożony z żupnika, czyli zwierzchnika gwarectwa i siedmiu ławników przysięgłych. W wewnętrznych stosunkach rządzili się uchwałami (łac. lada cultorum), które ustanawiali na zebraniach ogólnych, zapisane do ksiąg żupniczych miały moc prawa obowiązującego.

Bibliografia

Artur Bęben "Górnicza lampa się pali..."