Przenośnik grawitacyjny
Przenośniki grawitacyjne urządzenia do transportu polegające na przenoszeniu materiału transportowego (drobnicy i masówki) wskutek działania składowej siły ciężkości po bieżniach pochyłych.
Spis treści
Rodzaje przenośników grawitacyjnych:
ześlizgi, zsuwnie, zsypnie
Najczęściej wykorzystywane w odstawie podziemnej.
Odstawa urobku może być prowadzona – w zależności od kąta nachylenia ześlizgu lub zsuwni do poziomu po spągu – po podsadzce, w żłobach i w rynnach odkrytych pojedynczych lub zdwojonych. Mając na uwadze ochronę osób przed rażeniem odpryskami skał oraz ukierunkowanie urobku odstawia się go w rynnach zamkniętych, w rurach, w zsuwniach śrubowych zamkniętych. Ruch urobku w tego typu urządzeniach odbywa się w formie ześlizgiwania, staczania albo wolnego spadku lub ma postać mieszaną. Ześlizgi i zsuwnie, w zależności od kształtu powierzchni zsuwnych, dzieli się na proste i śrubowe.
wózkowe, ślizgowe, krążkowe
Bardzo proste w budowie, wykorzystuję się je w transporcie pomocniczym i na powierzchni kopalni w magazynach, zakładach chemicznych – wszędzie tam gdzie niezbędny jest łatwy i niezawodny sposób przenoszenia materiału transportowego i gdzie można wykorzystać nieznaczne nachylenie drogi transportu.
Materiały i rozwiązania stosowane przy przenośnikach grawitacyjnych
Przy dużych kątach nachylenia urządzeń do poziomu konieczne jest wytracanie energii kinetycznej przemieszczanego urobku, do czego wykorzystywane są kurtyny z taśmy lub łańcuchów, kieszenie w dnie zsuwni wypełnione urobkiem, progi itp. Ponadto wykłada się podłoże materiałem odpornym na uderzenia i zużycia ścierne. Przy małych wartościach kątów konieczne jest natomiast zmniejszenie współczynnika tarcia urobku o elementy urządzeń transportowych. W związku z tym powierzchnie zsuwni wykonane są z różnych materiałów: drewna, betonu, stali, skały, pokryć emaliowych, płyt bazaltowych, gumy płaskiej lub profilowej.
Do wykładania zsuwni, odbojnic, zbiorników, rusztów itp. Coraz częściej stosuje się płaty wykonane z gumy odpornej na ścieranie, uderzenia i wpływy atmosferyczne. W zależności od spodziewanego mechanizmu zużycia powierzchni gumy, własności mechanicznych urobku i energii kinetycznej dobiera się kąt uderzenia urobku w wykładzinę, grubość wykładziny płaskiej lub usytuowanie i wymiary wykładzin gumowych z odpowiednio wyprofilowanymi progami. Wyprofilowanie i właściwe usytuowanie wykładzin względem spadającego urobku zmniejsza działanie niekorzystnych dla gumy naprężeń stycznych w najbardziej obciążonej jej warstwie wierzchniej, zwiększa natomiast zdolność przejmowania energii uderzenia przez wykładzinę wskutek obciążenia jej naprężeniami ściskającymi oraz dzięki sprężystemu odkształceniu progów. Grubość i rozmiar wykładziny dobierane są do wartości największego rozmiaru bryły urobku.
Ruch urobku
Podstawowym warunkiem ruchu urobku (zsuwanie, ślizganie itp.) po powierzchni pochyłej jest spełnienie nierówności
M∙g∙sinβ≥M∙g∙µ_st∙cosβ
Dla uzyskania płynności ruchu urobku należy kąt β zwiększyć o wartość 5 do 10stopni. Jeżeli kąt β jest za duży, to w efekcie otrzymuje się dużą prędkość urobku, zwiększone zużycie bieżni i zmniejszone bezpieczeństwo pracy. W przypadku dobrania zbyt małego kąta może dojść do zatrzymania ruchu urobku, utworzenia zatorów i zasypania urządzeń urobkiem. Wskazane jest takie dobranie wartości kąta nachylenia zsuwni, aby prędkość końcowa zsuwającego się urobku nie była większa od 1,6 do 2,0 m/s, jeżeli nie ma innych wskazań.
Wady i zalety przenośników grawitacyjnych
Zalety przenośków grawitacyjnych:
- brak elementów ruchomych i silników napędowych
- prostą budowę urządzenia
- duża wydajność
- dowolność miejsca załadunku
- małe nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacji
Wady przenośników grawitacyjnych
- urządzenia nadają się do odstawy tylko przy odpowiednim kącie nachylenia do poziomu
- kierunek dostawy jest tylko jeden
- znaczne zużycie powierzchni bieżnych
- stosunkowo duże rozdrabnianie urobku, zapylenie, wzrost temperatury, wydzielania gazów i hałas
- tworzenie się zatorów i nwisów oraz duże niebezpieczeństwo przy ich usuwaniu
- wymagana staranna konserwacja, odwodnienie i przewietrzenie
Bibliografia
- Jerzy Antoniak, "Urządzenia i systemy transportu podziemnego w kopalniach", Wydawnictwo "Śląsk", Katowice 1990
